Babyvoeding: 3 tips bij borstvoeding én flesvoeding!

Het doel van dit artikel is om inzicht te geven in borst- en flesvoeding. Zodat je het beste uit de voeding kunt halen die je je baby geeft, ongeacht of dit nu moedermelk of poedermelk is. Wat ik soms jammer vind, is dat bij de keuze voor flesvoeding de informatievoorziening lijkt te stoppen. Dat begrijp ik, want we willen natuurlijk dat de meest optimale voeding (moedermelk) de norm is, en daarom flesvoeding niet promoten. Maar ook als je flesvoeding geeft, zijn er nog steeds zaken die je kunt doen om de voeding te optimaliseren. Daarom in dit artikel tips voor zowel borst- als flesvoeding. Heb je geen zin in het borstvoedingspromotiepraatje? Scroll dan gerust direct verder naar het kopje ‘Als je flesvoeding geeft’.

Quote uit mijn omgeving van iemand die voor de 2de keer zwanger is en bij wie de borstvoeding bij haar eerste kindje, ondanks veel pijn/moeite/lactatiekundig advies/tepelkloven/powerkolven, niet op gang kwam. "Ik weet niet of ik nu überhaupt borstvoeding ga proberen te geven. Het is zo'n gedoe." Op dat moment leg ik Sallie na een gebroken nacht voor de 6de keer die dag aan, met veel moeite om dat een beetje discreet te doen (omdat het tot mijn grote verdriet ook bij deze baby niet lukt zonder die vervloekte tepelhoedjes en ik me nog steeds ongemakkelijk voel bij voeden in bijzijn van anderen). Ik slik de woorden die ik eigenlijk wil zeggen in, omdat ik weet dat ze anders misschien kwetsend of veroordelend overkomen. Ik wil namelijk eigenlijk niet zeggen dat het prima is om die keuze nu al te maken. Want daarmee zeg ik indirect dat het niet zoveel uitmaakt; borstvoeding of kunstvoeding. En daar zou ik mezelf tekort mee doen. Want borstvoeding geven mag dan het meest natuurlijke zijn wat je als moeder kunt doen; ik vind het heel erg pittig. Desondanks doe ik het met liefde (en ben ik dankbaar het überhaupt lukt), omdat ik overtuigd ben dat moedermelk met afstand de meest optimale voeding is voor je kindje. Die niet alleen bijdraagt aan de groei en ontwikkeling van mijn baby nu, maar ook aan de gezondheid van mijn kind op latere leeftijd, als volwassene. Daarin word ik gesteund door de vele onderzoeken die gedaan zijn naar borstvoeding versus flesvoeding.  Waarmee het natuurlijk niet gezegd is dat borstvoeding automatisch de beste keuze is voor iedere moeder.

Borstvoedingspromotiepraatje
De korte samenvatting van die onderzoeken is dat het gewoon de beste voeding voor je kindje is. Kinderen die poedermelk krijgen, hebben een verhoogd risico op allerlei nare ziektes, waaronder infectieziekten, diabetes, overgewicht, leukemie en wiegendood. De WHO adviseert dan ook om tot 2 jaar borstvoeding te geven, waarvan de eerste 6 maanden exclusief (dus geen oefenhapjes met 4 of 5 maanden). In Nederland mag er zelfs geen reclame worden gemaakt voor kunstvoeding voor baby's tot 6 maanden. En dat wil wat zeggen, want wij consumenten worden op het gebied van marketing rondom voeding niet bepaald beschermd.
 
Moedermelk is 'levende' voeding en is optimaal afgestemd op de behoefte van je baby/kind. Dat levert niet alleen voordelen op voor de gezondheid op het moment zelf, maar ook voor de lange termijn. De eerste 1.000 dagen van een mens (beginnend vanaf conceptie tot je kind 2 jaar oud is) zijn cruciaal voor de gezondheid: in die periode wordt de basis gelegd voor de rest van het leven. Bijvoorbeeld voor de darmflora en het immuunsysteem, die beide een belangrijke rol spelen bij het ontwikkelen of voorkomen van ziektes. Moedermelk ondersteunt de ontwikkeling van beide systemen en heeft er een gunstige invloed op, wat verklaart waarom moedermelk ook invloed heeft op de gezondheid van je kind als volwassene. 

Voeding is natuurlijk maar één aspect die invloed heeft op de ontwikkeling van de gezondheid van je kindje. Ook zaken als (early-life-)stress, de manier van geboorte (vaginaal of keizersnede) en de invulling van andere directe levensbehoeften (slaap, huid-op-huid contact, emotionele stimulans) spelen een belangrijke rol. Daarnaast heb je ook te maken met het genenpakket van je kindje. Daarom blaken niet alle borstgevoede baby's van gezondheid, en kunnen ook flesgevoede baby's prima gezond oud worden. Wil je meer weten of de eerste 1.000 dagen en waarom die zo cruciaal zijn? Kijk dan vooral dit (korte) filmpje van Prof. dr. Tessa Roseboom, Hoogleraar Vroege ontwikkeling en gezondheid: https://youtu.be/GZL-l-9xvUE

Gelukkig is er een keuze
Zo... tot zover het borstvoedingspromotie-praatje. Nu de harde realiteit: voor veel vrouwen is borstvoeding geven geen 'walk in the park' en sommige vrouwen voelen zich er zo ongemakkelijk bij dat ze op voorhand al de keuze maken voor flesvoeding.
Soms komt de borstvoeding niet voldoende op gang of vergt het teveel van iemand om door te blijven gaan met proberen. Iedere situatie is anders. Trek je daarom niet teveel aan van je omgeving en volg je gevoel, want kritiek krijg je als ouder toch wel. Zo loopt mijn moeder steevast onze woonkamer binnen met de opmerking “Zit je nou alweer te voeden?”. Ja mam, dat noemen ze voeden op verzoek…

Wat ik je mee wil geven? Kennis is macht. Verdiep je in wat de optimale voeding is voor je baby en waarom, zodat je hier rekening mee kunt houden. Ook als je (al dan niet gedwongen) voor flesvoeding kiest. Want met wat tips en tricks kun je toch proberen het wat optimaler te maken.

Als je borstvoeding wilt geven
Ben je voornemens borstvoeding te geven? Hieronder een paar tips voor tijdens je zwangerschap en kraamtijd om de start met borstvoeding wat makkelijker te maken.

1. Bereid je goed voor. Lees je in (op websites al lalecheleague.nl of borstvoeding.com) en volg een voorlichting (die worden regelmatig georganiseerd door het ziekenhuis, maar ook bij sommige verloskundigenpraktijken). Zoek vast uit of er een lactatiekundige in je buurt zit, zodat je makkelijk hulp kunt inschakelen als het in het begin stroef loopt (daar wil je namelijk niet mee wachten). Ik heb zelf tijdens beide zwangerschappen al een kolf aangeschaft, en borstvoedingsattributen zoals tepelhoedjes, tepelzalf, voedingsbh’s en (bamboe) zoogcompressen. Er wordt vaak geadviseerd hiermee te wachten tot je kindje geboren is en je weet of de borstvoeding op gang komt en welke zaken je nodig hebt. In de kraamtijd is het ook mogelijk een kolf te huren om de productie op gang te brengen. Zelf vond ik het fijn om alles in huis te hebben, en omdat ik het geluk had dat de borstvoeding inderdaad lukte, was het heel fijn om alles paraat te hebben. Het risico dat het ongebruikt zou blijven, nam ik op de koop toe. Bepaal voor jezelf hoe jij hier tegenaan kijkt. Je kunt in ieder geval van tevoren vergelijkend warenonderzoek doen, ergens een shoppinglist van je favorieten aanmaken en vast uitzoeken of je een vergoeding van je zorgverzekeraar kan verwachten. Dan hoef je op moment suprême niet meer te gaan Googlen welke kolf je nu wilt aanschaffen en waar deze het voordeligst verkrijgbaar is. 
2. Blijf goed eten en drinken. Borstvoeding geven kost energie. Het is van belang te zorgen dat je zowel voldoende vitamines en mineralen, als energie en vocht binnenkrijgt. Niet alleen om je productie op gang te houden, maar vooral ook voor je eigen gezondheid en energiepeil.
   - Slik een kwalitatief goede multivitamine, speciaal gemaakt voor moeders.
   - Koop een grote thermosfles (met rietje, zodat je in elke positie kunt drinken zonder water over je baby te morsen), vul met water en zorg dat je deze overal mee naartoe sleept. 
   - Zet een grote weckpot gevuld met een mix van ongebrande, ongezouten noten (amandelen, walnoten, cashewnoten, pecannoten, paranoten etc.) en ongezwavelde, ongezoete, gedroogde vruchten (vijgen, abrikozen, dadels, appel etc.) op je nachtkastje. Neem hier dagelijks een handje van als tussendoortje.
   - Zorg voor een goed gevulde voorraadkast, kook eventueel tijdens je verlof wat maaltijden voor in de vriezer en maak een lijstje (inclusief recepten) van makkelijke en gezonde recepten die je partner tijdens de kraamtijd kan koken/maken. Of vraag vrienden/familie om hulp, bijvoorbeeld met behulp van Rondje koken of door als kraamcadeau de kraambox van maaltijdbezorger Oh My Guts te vragen. De eerste weken zijn al hectisch genoeg, zonder dat jij of je partner ook nog moeten gaan nadenken over wat er nu weer op tafel moet komen. 
   
3. Weet waar je het voor doet en houd jezelf voor ogen dat het een fase is. En mijn tip voor de moeilijke momenten? Weet waar je het voor doet en houd jezelf voor ogen dat het een tijdelijke situatie is. De start is vaak het moeilijkste en daarna wordt het eigenlijk alleen maar makkelijker; het aantal voedingen neemt af naarmate je kindje ouder wordt en je wordt zelf ook steeds handiger, waardoor de voedingen soepeler verlopen. En zorg dat je partner on board is, zodat hij/zij je kan steunen.

Als je flesvoeding wilt of moet geven
Borstvoeding geven is een persoonlijke keuze die iedere moeder voor zich moet maken. Volg je gevoel en kies wat past bij jouw unieke situatie. Aan het einde van de rit heeft een baby niks aan een moeder die ongelukkig is of over haar eigen grenzen heengaat. Hieronder wat tips bij het geven van flesvoeding. 

1. Volg het natuurlijke ritme van je kindje. Eén van de voordelen van borstvoeding geven, is dat je automatisch gedwongen wordt tot het volgen van het ritme van je baby: je kindje bepaalt hoeveel en hoe snel hij drinkt, elke voeding is er huid-op-huidcontact en je brengt veel tijd met je kindje dichtbij je door. Maar ook als je flesvoeding geeft, kun je hier natuurlijk prima rekening mee houden.
   - Overweeg om het aantal mensen dat de fles geeft te beperken tot jou en je partner. Creëer lekker veel huid-op-huidmomenten; kleed je baby bijvoorbeeld niet direct na het badje aan, maar trek je eigen shirt/trui uit en kruip lekker samen in bed (dek je baby natuurlijk aan de bovenkant wel af met een babydeken).
   - Kies voor een speen op de fles waar niet al automatisch melk uitdruppelt en blijf zo lang mogelijk voeden met ‘nul’-spenen. Wij gebruiken bijvoorbeeld de flessen van Lansinoh. Ik word niet door hen gesponsord hoor, maar we hebben nogal een zoektocht gehad naar een fles waar Sallie een beetje oké uit drinkt, en deze flessen kwamen als winnaar uit de bus. Je kunt ze op de kop houden, maar er komt geen druppel uit tot Sallie er echt aan zuigt. Ideaal, want zo kan je kindje zelf bepalen hoeveel en hoe snel hij drinkt. Met flesvoeding is het namelijk makkelijker om te kindje te grote porties per voeding aan te bieden. Voor een baby is het prettiger en gezonder om wat vaker kleine hoeveelheden te drinken.
   - Ook met flesvoeding kun je voeden op verzoek. Dit houdt in dat je geen schema volgt, maar je kindje voedt op het moment dat hij zich ‘aandient’.
2. Verbeter de flesvoeding. Vanaf de geboorte kun je je baby probiotica geven (mits van goede kwaliteit, afgestemd op baby’s en zonder onnodige toevoegingen). Vanaf 6 maanden kun je hier prebiotische oligosachariden (voeding voor de darmflora) en omega-3 (vis- of algenolie) aan toevoegen. Kies ook hier voor een supplement zonder toevoegingen en ga voor wat betreft de prebiotica voor een supplement met FOS of GOS (liever niet inuline). Ga overigens niet zelf ‘aanrommelen’ met supplementen, maar verdiep je erin en/of vraag advies bij een professional. Lees bijvoorbeeld het boek De Poepdokter Junior van Nienke Gottenbos (darmspecialist).
3. Nog niet bevallen? Proberen kan altijd (als je je hier goed bij voelt). Laatste tip: heb je een slechte eerdere ervaring met borstvoeding of lijkt het je gewoon ongemakkelijk? Proberen kan altijd! Als je nog geen ervaring met borstvoeding geven hebt, kan het maar zo zijn dat het helemaal niet zo ongemakkelijk is als je denkt. Ik had voordat ik kinderen kreeg ook nooit verwacht dat ik zonder te kokhalzen poep op mijn handen kon krijgen, maar nu ik moeder ben, doet het me helemaal niks. Als het je teveel gedoe lijkt (of je dat uit ervaring hebt geleerd), overweeg dan om in ieder geval de eerste voeding direct na de geboorte te geven. Elke druppel moedermelk die je kindje binnenkrijgt is er één en de eerste voedingen bestaan uit colostrum, wat niet voor niets ‘vloeibaar goud’ genoemd wordt. Het speelt o.a. een cruciale rol in de opbouw van je baby’s immuunsysteem en geeft je baby als het ware een kickstart. Ben je bang dat je kraamzorg of verloskundige je zal pushen om door te gaan? Geef van tevoren aan dat je echt alleen de eerste voeding (of eerste dag borstvoeding) wilt geven, zorg ervoor dat je partner die wens benadrukt als je eenmaal bevallen bent en haal alles in huis om flesvoeding te geven. Proberen met borstvoeding kan altijd, maar stoppen ook. Zorg ervoor dat je geen druk ervaart, volg je gevoel en kijk waar het schip strandt!

Ik hoop dat je wat aan de tips hebt! Mocht je vragen hebben of hulp willen rondom voeding tijdens je zwangerschap, kraamtijd of bij de eerste hapjes van je baby? Neem contact met me op voor persoonlijke begeleiding of volg de cursus 'Gezond leren eten' om goed voorbereid van start te gaan!